Mohort Mohort
10273
BLOG

Wołyń na początku 1943r. Spóźniony wstęp.

Mohort Mohort Historia Obserwuj temat Obserwuj notkę 8

Wołyń - przedwojenne województwo wołyńskie - leżący na wschodnim krańcu dawnej II RP był w swej północnej części krainą lesisto-bagnistą (Polesie Wołyńskie) oraz pagórkowatą w części południowej (Wołyń właściwy). W przeddzień hekatomby 1943r. żyło tam około 300 tys. Polaków, co stanowiło wówczas niespełna 15% ludności Wołynia. Oprócz zdziesiątkowanych w 1942r. Żydów, nielicznych Czechów i Rosjan, pozostałą część populacji Wołynia stanowili Ukraińcy.

 

 

 

Przedwojenne województwo wołyńskie (bez powiatu sarneńskiego, położonego na północ od pow.kostopolskiego i łuckiego). Pełna mapa tutaj.

Polacy na Wołyniu przeważnie żyli na wsi (ok. 80%), rozrzuceni w morzu ukraińskiej ludności. Wyżej wymieniona liczba 300 tys. to nawet o 150 tysięcy mniej niż przed rozpoczęciem wojny. Ludność polska została wytrzebiona najpierw przez okupanta sowieckiego, następnie niemieckiego. Co gorsza, obaj okupanci, szczególnie sowiecki, celowali w niszczeniu najbardziej aktywnego, świadomego elementu polskiego, o przygotowaniu wojskowym. Do łagrów w pierwszej kolejności wywożono ziemian, urzędników, policjantów, inteligencję, działaczy społecznych, osadników wojskowych.
Także i hitlerowcy dążyli do złamania kręgosłupa mniejszości polskiej na Kresach, czego dowodem był chociażby mord na nauczycielach krzemienieckich. 90% wywożonych na przymusowe roboty do Rzeszy stanowili Polacy.
Paradoksalnie, w momencie rozpoczęcia ludobójstwa ukraińskiego, będącego rzekomo „odpłatą" za prawdziwe i wyimaginowane krzywdy Ukraińców, na Wołyniu - z małymi wyjątkami - nie było już tych, którzy to ludobójstwo mieli „sprowokować" - osadników wojskowych, armii i policji polskiej, urzędników, ziemian, inteligencji. Pozostali natomiast chłopi, w większości osiadli tam od wieków, żyjący w zgodzie z Ukraińcami, niejednokrotnie powiązani z nimi więzami rodzinnymi.

Oparcie się okupanta niemieckiego na kolaboracji ukraińskiej (policja i administracja), rozproszenie elementu polskiego wśród żywiołu ukraińskiego oraz utrata elity przywódczej - wszystko to niezmiernie utrudniało polskie próby konspiracyjne na Wołyniu. Siatka AK w początkach 1943r. na Wołyniu niemal nie istniała. Polskich oddziałów partyzanckich nie było. Jak oceniał gen. Stefan Rowecki, teren został ogołocony z elementu wartościowego. Zupełny brak oficerów zawodowych a nawet rezerwy, utrudnia odbudowę komend Okręgów i obwodów. Muszę wysyłać ludzi z Gen[eralnego] Gub[ernatorstwa].

Na tak osłabioną, bezbronną i można rzec wystawioną na cios mniejszość polską na Wołyniu spadło na początku 1943r. zorganizowane przez banderowską OUN ludobójstwo.

Podsumowanie marca 1943r.
Aby nie tracić z oczu całościowego oglądu sytuacji na Kresach południowo-wschodnich, postanowiłem robić okresowe, miesięczne podsumowania. Dziś podsumowanie marca 1943r.

W. i E. Siemaszkowie w swej monumentalnej pracy ustalili, że w marcu 1943r. z rąk nacjonalistów ukraińskich zginęło na Wołyniu ok. 1750 osób, w tym 820 znanych z nazwiska. Liczba ta nie obejmuje szacowanej „ciemnej liczby" ofiar, o których wiadomo tylko, że ginęły.

Z większych antypolskich akcji należy wymienić napady na:
20.03 - miasteczko Derażne (pow. Kostopol) - 50 zabitych
25.03 - kolonię Polanówka (pow. Kostopol) - ok. 50 zabitych
26.06 - kolonię Lipniki (pow. Kostopol) - 182 zabitych
29.03 - kolonię Halinówka (pow. Łuck) - 40 zabitych
29.03 - kolonię Pendyki i pobliskie Pieńki (pow. Kostopol) - 183 ofiary.
Oprócz tego dokonano całkowitego wyniszczenia kolonii Ilniki (pow. Kostopol, około 200 ofiar śmiertelnych). Nie udało się ustalić dokładnej daty tego napadu.

Gros ofiar przypada na powiat kostopolski, podlegający Iwanowi Łytwyńczukowi - „Dubowemu".W centralnych i zachodnich powiatach Wołynia do tak masowych mordów jeszcze nie dochodzi.

Widać wyraźnie, że sygnałem do rozpoczęcia masowych antypolskich wystąpień była dezercja policji ukraińskiej rozpoczęta 15 marca. W drugiej połowie miesiąca padło bowiem aż 89% ofiar całego marca 1943r. Przypominają się krytyczne słowa „Bulby"-Borowca z cytowanego już wcześniej listu do OUN-B: ...zamiast przestrzegania ustalonej taktyki, w ostatnich dniach Organizacja utworzyła dla Ukraińców jeszcze jeden front - polski. Poszły w ruch siekiery i wiechcie. Zarąbuje się i wiesza całe rodziny oraz spala się całe polskie wsie. Siekiernicy zarąbują i wieszają w sposób haniebny bezbronne kobiety i dzieci a polski aktyw bojowy schował się w lasach i organizuje się w kontruderzeniowe bandy, które zaczynają akcje odwetowe na ludności ukraińskiej*. (...) Polskie zagrożenie jest dla nas jednym z najmniejszych zagrożeń i my całkiem śmiało możemy odłożyć walkę z Polską na plan ostatni. Kiedy my dziś tak ostro występujemy przeciwko barbarzyńskim metodom, jakie stosują wobec nas Niemcy, to czym my wyjaśnimy przed kulturalnym światem takie same swoje „wyczyny bojowe"? (list z 25.03.1943r.).

Wszystko układa się w logiczną całość: w lutym 1943r. III Konferencja OUN-B i decyzja o wybuchu „rewolucji narodowej"**. W marcu dezercja policji ukraińskiej i tworzenie partyzantki, która natychmiast przystąpiła do wyniszczania ludności polskiej.

Lansowanej gdzieniegdzie tezie o przypadkowości rozpoczęcia ludobójstwa na Polakach (jako spontanicznej reakcji ludności ukraińskiej czy też samowoli lokalnych struktur nacjonalistycznych) przeczy fakt składania przez OUN-B propozycji Bulbie-Borowcowi wspólnego „oczyszczania terytorium powstańczego z ludności polskiej". O zorganizowanym charakterze „antypolskiej akcji" świadczy również chwilowe jej wstrzymanie w pierwszym tygodniu kwietnia 1943r. Brak polskiego rewanżu oraz obojętność okupanta ośmielą banderowców do rychłego wznowienia rewolucji

Z kolei G.Motyka wymienia następujące starcia banderowców z siłami niemieckimi (oprócz aktów dezercji policji):
9 marca bojówka “Kruka” zabiła 10 Niemców w Bereźcach.
Nocą z 10 na 11 marca oddział Serhija Kaczynśkiego miał zaatakować fabrykę dykty w w Orżowie i zabić 60 ludzi wroga. Ukraińcy mieli stracić 4 ludzi. Motyka powiątpiewa w taki przebieg tej akcji a nawet zastanawia się, czy rzeczywiście miała ona miejsce.
Spalenie szkoły w Młynowcach z kilkuosobową załogą niemiecką i trzema Polakami (22 marca).
Ostrzelanie Maciejowa w nocy z 25 na 26 marca.
Jednodniowe opanowanie miasteczka Ołyka 27 marca.
Dwie skuteczne zasadzki na drogach w okolicach Derażnego w dniach 25-31.03. na oddziały niemieckiej policji.
Napad bojówki “Ostapa” na Horochów nocą z 27 na 28 marca. Rozbito więzienie, zabrano mąkę z młyna i maszyny drukarskie z urzędów.

Wymieniona lista akcji antyniemieckich nie rzuca na kolana. Zakładając, że jest w miarę pełna, w zestawieniu z w sumie kilkuset aktami przemocy przeciwko ludności polskiej pozwala wyrobić opinię o rzeczywistym charakterze tego powstania.

___________________
Z kronikarskiego obowiązku należy wspomnieć również o tragedii wsi polskich pacyfikowanych przez Niemców i ukraińską policję pomocniczą w karze za rzekome lub prawdziwe wspieranie partyzantki sowieckiej i ukrywanie Żydów. 3 marca 1943r. rozstrzelano 264 mieszkańców kolonii Borszczówka i Lidawka (pow. Równe). Prawdopodobnie przez pomyłkę w tej masakrze zginęło również 5 rodzin ukraińskich z wsi Żawrów przylegającej do Borszczówki.
15.03.1943r. Niemcy z policją ukraińską zniszczyli kolonię Koszyszcze (pow. Łuck). Zginęło 145 Polaków, 19 Ukraińców, 9 sowieckich jeńców i 7 Żydów.
18.03.1943r. pacyfikacje dotknęły szereg miejscowości na Kowelszczyźnie - Brzuchowicze, Byteń, Chobut, Dembówka, Mielnica, Wielick - gdzie zginęło w sumie ok. 80 osób.

_________________________________________________________________________
 

 

 

Władysław Filar, „Przebraże bastion polskiej samoobrony na Wołyniu", Warszawa 2007
Wiktor Poliszczuk, "Dowody zbrodni OUN i UPA" t.2, Toronto 2000
Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko, "Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludności polskiej Wołynia 1939-1945", Warszawa 2000.

Mapa II RP znaleziona na www.wajszczuk.v.pl 

Grafika województwa wołyńskiego z Wikipedii, licencja [GNU]

_______________________________________________________________

PS. Notka zaktualizowana i poprawiona 4.04.2008. Dodano opis akcji antyniemieckich oraz zmieniono fragment dot. składania propozycji "wyniszczania ludności polskiej (ograniczono tylko do "Bulby"). Brak informacji o takich propozycjach wobec melnykowców.

 

* - słowa Bulby o zaczynających się już w marcu 1943r. polskich akcjach odwetowych nie znajdują potwierdzenia w literaturze. Znany jest tylko jeden przypadek odwetu za zbrodnie marcowe (zabicie duchownego prawosławnego), nie umiejscowiony co do daty.

** - do chwili obecnej część postanowień III Konferencji pozostaje tajna, nie wiadomo więc, na kiedy wyznaczono termin wybuchu tej rewolucji. Najwyraźniej OUN (która istnieje do tej pory) ma coś do ukrycia.

Źródła:

Mohort
O mnie Mohort

Mohort Wypromuj również swoją stronę Ten blog powstał w 2008 roku z myślą o tych Polakach, którzy nic nie wiedzą o ludobójstwie OUN-UPA. Postawiłem sobie za cel opisanie tych tragicznych wydarzeń w porządku chronologicznym, w ich 65-tą rocznicę. Liczby: Wołyń: 60 tys. zabitych Tarnopolskie: 28 tys. zabitych Lwowskie: 25 tys. zabitych Stanisławowskie: 18 tys. zabitych Lubelskie: 3 tys. zabitych Polesie: ? tys. zabitych (są to szacunki polskich ofiar OUN i UPA wg Ewy Siemaszko) Kilkadziesiąt tysięcy Ukraińców zabitych przez OUN i UPA. 10-15 tys. Ukraińców zabitych w polskich akcjach odwetowych i walkach (wg dr. G. Motyki). Wg prof. W. Filara było to 5,7 tys.) ___________ Powstanie tego blogu sprowokowała inicjatywa prezydenta Ukrainy Wiktora Juszczenki. Komentujących uprasza się o zachowanie szacunku dla narodu ukraińskiego. Autor bloga uważa, że UPA była wrzodem na ciele tego narodu i nie można jej winami obciążać ogółu Ukraińców. Z tego powodu nie domagam się żadnych przeprosin od przedstawicieli państwa ukraińskiego. Nie jestem historykiem, raczej miłośnikiem historii. Nowym czytelnikom zalecam czytanie notek po kolei zaczynając od najstarszej. Tekst bloga (do maja 2009) jest dostępny w 4 plikach PDF: część I, część II, część III, część IV Potrzebującym informacji "w pigułce" proponuję kliknięcie tagu podsumowania. Moje notki: LUTY 2008: 1. 9.02.1943. Parośla - krwawe preludium. 2. II RP - surowa macocha 3. Śmierć, śmierć, Lachom śmierć! 4. Dlaczego Wołyń? 5. Karty MARZEC 2008: 6. Ni Lacha, ni Żyda 7. Patrioci, kolaboranci czy zdrajcy? 8. Powstanie, ale jakie? 9. Krzyż 10. 26.03.1943. Masakra w Lipnikach 11. Kto tu był bohaterem, Wiktorze Juszczenko? KWIECIEŃ 2008: 12. Wołyń na początku 1943r. Spóźniony wstęp. 13. Polnische Schutzmannschaften - w służbie III Rzeszy i Polaków 14. Zagłada. Trzy historie. 15. Polska samoobrona na Wołyniu 16. Świece ofiarne w Janowej Dolinie 17. Wielki tekst Rafała Ziemkiewicza 18. Dwie prawdy 19. Wołyń - kwiecień 1943 MAJ 2008 20. Trzeciomajowe zwycięstwo 21. Co widać przez pomarańczowe okulary 22. Boh żywe 23. Pszenica i kąkol 24. "Jutro" Kłyma Sawura 25. O złych i dobrych esesmanach 26. Chłopi vs. burżuje czyli walka klas? 27. Prawdziwi bohaterowie 28. Wołyń - maj 1943 CZERWIEC 2008 29. 2. czerwca - zemsta za... 30. Moja Rywingate 31. Czerwone Zielone Święta 32. "Ukraińcy mają potężną pracę do wykonania" - frapujący wywiad z Krzesimirem Dębskim 33. Skandal z prezydentem Kaczyńskim w tle 34. Rozkaz numer 1 35. Sprawa Martynowśkiego 36. O najpiękniejszej dziewczynie w Koszowie 37. Wołyń - czerwiec 1943 LIPIEC 2008: 38. 4-5 lipca 1943 - pierwsza bitwa o Przebraże 39. Nie zapomnij Ty o nas, o, święta! 40. Konferencja o ludobójstwie OUN-UPA: zaproszenie ŚZŻAK i IPN 41. Wołyń i Galicja Katyniem współczesnej Polski 42. „Wspomnij na mnie, gdy przyjdziesz do swego...” 43. 14.07.1943 - słońce zachodzi nad Kołodnem 44. O tym, jak Ukrainiec Szopiak robił użytek ze swojej kosy 45. Upadek Huty Stepańskiej 46. Politycy ręce precz od historii! 47. Mysterium iniquitatis - czy w człowieku drzemie Demon? 48. Bitwa o chleb 49. Wołyń - lipiec 1943 SIERPIEŃ 2008 50. Pułkownik Niewiński wciąż walczy 51. Przystanek Bandera 52. Bulba-Boroweć pisze list 53. Remanenty - przegląd prasy ukraińskiej 54. Sprawiedliwość "Muchy" 55. O buncie /grzesiowi dedykuję/ 56. Wniebowzięcie 57. 30.08.1943 - Wola Ostrowiecka i Ostrówki 58. Trzecia bitwa o Przebraże czyli wojna, której nie było 59. Wołyń/Galicja Wsch. - sierpień 1943 WRZESIEŃ 2008 60. Dekonstrukcja mitu 61. Konstrukcja mitu, czyli bezpieka i IPN prawdę ci powiedzą 62. Nigdy nikogo życia nie pozbawi... 63. Wołyń/Galicja Wsch. - wrzesień 1943 PAŹDZIERNIK 2008: 64. Święte słowa Johna-Paula Himki 65. Retrospekcje: wojna polsko-ukraińska 1918-1919 66. Zastraszyć księdza 67. Wołyń/Galicja Wsch. - październik 1943 LISTOPAD 2008: 68. W telewizji pokazali 69. Ocalić od zapomnienia 70. 16.11.1943 - zwycięstwo "Bomby" 71. Wiktor Poliszczuk (1925-2008) 72. Wojciechowski, podejdź no do płota! 73. Wołyń/Galicja Wsch. - listopad 1943 GRUDZIEŃ 2008: 74. "Brutalny, bezrefleksyjny, fanatyczny" - ks. Isakowicz-Zaleski 75. Angela Merkel: Niemcy wybaczają Polakom Auschwitz 76. Męczennik o. Ludwik Wrodarczyk 77. Prawdziwi bohaterowie (2) 78. Wigilia A.D. 1943 79. Wołyń/Galicja Wsch. - grudzień 1943 STYCZEŃ 2009: 80. Stepan Bandera - ukraiński bin Laden 81. Czarna sukienka czyli o leśnikach 82. Odsiecz Ołyki 83. 27 Wołyńska Dywizja Piechoty AK 84. Gdzie są mężczyźni? 85. Wołyń/Galicja/Lubelszczyzna - styczeń 1944 LUTY 2009: 86. Hanaczów stawia opór 87. Czy na Ukrainie będą burzyć polskie pomniki? 88. Retrospekcje: Galicja 89. Szlachta 90. Inaczej 91. Ratunku, Polacy mnie biją! 92. Czerwone noce w powiecie rohatyńskim 93. Po Wołyniu była Galicja  94. Przypadek 95. Huta Pieniacka - największa zbrodnia na wsi polskiej 96. Wołyń/Galicja/Lubelszczyzna - luty 1944 MARZEC 2009: 97. Retrospekcje: Zamojszczyzna 98. Obraz zbliżony do prawdy i prawda 99. Odwet 100. Legenda – nie legenda 101. Prawdziwi bohaterowie (3) 102. Jaja po wołyńsku – z książki kucharskiej redaktora W. 103. Historia z perspektywy żaby 104. Wierszem 105. Szok 106. Wołyń/Galicja/Lubelszczyzna - marzec 1944 KWIECIEŃ 2009: 107. Drugie życie... morderców 108. Ostatnia niedziela 109. Prawdziwi bohaterowie (4) 110. Pomóżmy Wiktorowi Juszczence! 111. Kto dziś pamięta o Ormianach? 112. Bitwa pod Hurbami 113. Wołyń/Galicja/Lubelszczyzna – kwiecień 1944 MAJ 2009: 114. Rektorowi KUL pro memoria 115. Zapomniane wypędzenia 116. O pomnikach, profanacjach, polityce i piłce (nożnej) 117. ”Gonił nas człowiek z siekierą”, ale to nie było tak, jak myślicie 118. Wielka Polska o nich zapomniała! 119. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - maj 1944 CZERWIEC 2009: 120. Bratni naród na Kresach 121. Jeszcze o Ziemkiewiczu 122. Nie-Cała prawda 123. Negacjonista 124. Bajka 125. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - czerwiec 1944 LIPIEC 2009: 126. Dishonoris causa 127. Jak to było z piłami na Wołyniu 128. Chcemy innej historii! 129. Polska samoobrona we Wschodniej Galicji 130. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - lipiec 1944 SIERPIEŃ 2009: 131. Alternatywna trasa rajdu Bandery 132. Krakowskimi śladami Stepana Bandery 133. Kolejny ważny tekst Wołodymyra Pawliwa 134. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - sierpień 1944 WRZESIEŃ 2009: 135. Istriebitielnyje Bataliony - w służbie NKWD i Polaków 136. Galicja/Wołyń - wrzesień 1944 (+ Legnica!) PAŹDZIERNIK 2009: 137. SB – fałszywi bohaterowie 138. Galicja/Wołyń - październik 1944 (+ Legnica bis) LISTOPAD 2009: 139. Karta się odwraca 140. Galicja/Wołyń – listopad 1944 GRUDZIEŃ 2009: 141. Tylko we Lwowie 142. Ihrowicka kolęda 143. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - grudzień 1944 STYCZEŃ 2010: 144. Niezwykła historia jakich było wiele 145. Wikipedia pod specjalnym nadzorem 146. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - styczeń 1945 LUTY 2010: 147. Juszczenko przegiął 148. Ludobójcy i ludzie 149. Śmierć kata 150. Мила моя, што-то буде з нами? (kresowe mity, nie-mity) 151. Galicja/Wołyń - luty 1945 MARZEC 2010: 152. Spirala odwetu 153. Warto rozmawiać? 154. Koniec 155. Galicja/Lubelszczyzna - marzec 1945 + bojkot zbiórki na KUL KWIECIEŃ 2010: 156. Wyprawa kijowska AD 2010 157. Galicja/Lubelszczyzna - kwiecień 1945 MAJ 2010: 158. Galicja/Lubelszczyzna - maj 1945 CZERWIEC 2010: 159. Galicja/Lubelszczyzna - czerwiec 1945 LIPIEC-SIERPIEŃ 2010: 160. 67. rocznica Krwawej Niedzieli na Wołyniu 161. Galicja/Lubelszczyzna - lipiec-sierpień 1945 WRZESIEŃ 2010: 162. Komu Andrzej Kunert zamierza stawiać pomniki? 163. Galicja/Wołyń/Lubelszczyzna - wrzesień 1945 PAŹDZIERNIK 2010: 164. Nienawiść w polityce 165. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - październik 1945 LISTOPAD 2010: 166. Ze szczerej piersi się wyrwało... 167. Galicja/Lubelszczyzna - listopad 1945 GRUDZIEŃ 2010-STYCZEŃ 2011: 168. Krwawe świętowanie 169. Skandal w Przemyślu + podsumowanie 12.1945-01.1946 LUTY 2011: 170. Dlaczego dr Motyka nie powinien zasiadać w Radzie IPN 171. Luty 1946 - podsumowanie MARZEC-KWIECIEŃ 2011: 172. Łuny w Bieszczadach 173. Światowe autorytety przypominają o polskich ofiarach Wołynia 174. Marzec-kwiecień 1946 – podsumowanie MAJ-CZERWIEC 2011: 175. Czy Bronisław Komorowski potępi Armię Krajową? 176. Maj-czerwiec 1946 - podsumowanie LIPIEC-SIERPIEŃ 2011: 177. "To my znamy prawdę..." - 68 rocznica rzezi wołyńskich 178. Lipiec-sierpień 1946 - podsumowanie WRZESIEŃ-GRUDZIEŃ 2011: 179. Za co bierze pieniądze radca ambasady RP w Kijowie, p. Hnatiuk? 180. Jak to się robi w Warszawie 181. Ale palma czyli GW vs. Ziemkiewicz, odcinek 1943 182. 5 Professoren und Wahrheit, du bist verloren (+ IX-XII.1946) STYCZEŃ-LUTY 2012: 183. Skandal na Ukrainie + podsumowanie 01-02.1947 MARZEC 2012: 184. Podsumowanie marca 1947 (śmierć gen. Świerczewskiego) KWIECIEŃ-GRUDZIEŃ 2012: 185. Genocidum atrox 186. Awantura o akcję "Wisła" (+podsumowanie) ROK 2013: 187. Walczymy o Dzień Pamięci Męczeństwa Kresowian 188. Elity III RP: nacjonalizm jest OK, byle ukraiński 189. Eksperci – po owocach ich poznacie 190. A ile ofiar zadowoliłoby p. Szeptyckiego? 191. Michnik stoi tam, gdzie OUN ______________________________ "Wychowanie w niepamięci, świadome ukrywanie, czy fałszowanie faktów, stawianie zbrodniarzom pomników to najbardziej podła rzecz, jaka może się wydarzyć cywilizowanym narodom..." Stanisław Srokowski,"Nienawiść" "W interesie naszych narodów leży znormalizowanie naszych stosunków, co wymaga powiedzenia sobie w oczy całej prawdy - ale tylko prawdy." - Jerzy Giedroyć Kontakt: dymitr.mohort[małpa]interia.pl

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Kultura