Mohort Mohort
1992
BLOG

Upadek Huty Stepańskiej

Mohort Mohort Historia Obserwuj temat Obserwuj notkę 0

18 lipca 1943r. był trzecim dniem oblężenia przez UPA polskiego ośrodka samoobrony w Hucie Stepańskiej (Kostopolskie). Z początkowych kilkudziesięciu współdziałających ze sobą osiedli skupionych wokół dwóch większych ośrodków - Huty i Wyrki, broniony obszar skurczył się praktycznie do centralnej części Huty Stepańskiej, gdzie tłoczyło się około 5000 osób.

Siłę samoobrony wydatnie umniejszyło kilka dni przed atakiem odejście ze wsi polsko-sowieckiego oddziału Józefa Sobiesiaka- „Maksa”. 12 lipca zwołał on zebranie ludności, gdzie przedstawił położenie Huty jako tragiczne. Zażądał opuszczenia wsi przez ludność i udania się wraz z jego oddziałem na poleskie błota. Sobiesiak zapowiedział natychmiastowe opuszczenie Huty przez jego oddział, jeśli mieszkańcy Huty nie zgodziliby się na ucieczkę na Polesie. Oświadczenie to wywołało konsternację i dezorientację wśród zebranych. Naprędce zwołano zebranie starszyzny wsi, gdzie po burzliwej naradzie zdecydowano nie opuszczać osady, zarzucając „Maksowi” zdradę. Sobiesiak nie czekając na decyzję rady opuścił wieś pozostawiając tylko 20 ludzi.

Rada zdecydowała o obronie wsi do samego końca i przekazała dowództwo w ręce cichociemnego, kpt. Władysława Kochańskiego „Bomby”. Samoobrona miała do dyspozycji 80 sztuk broni palnej, w tym tylko 6 erkaemów. Kilkakrotnie liczniejszy był oddział „kosynierów” uzbrojonych w kosy ustawione na sztorc, a także widły, piki, topory, szable itp. Łącznie było około 500 obrońców wsi.

Wieczorem 16 lipca oddziały UPA wspierane przez chłopów z SKW w liczbie kilku tysięcy rozpoczęły ze wszystkich stron zmasowany atak na miejscowości skupione wokół Wyrki i Huty Stepańskiej, paląc domy i mordując dopadniętych Polaków. Dla ostrzeżenia ludności zaczęto bić w dzwony kościelne. Samoobrona podjęła desperacką obronę osłaniając ucieczkę ludzi w kierunku Huty Stepańskiej. Ci, którym UPA odcięła drogę ucieczki, kryli się w lasach i na bagnach. Szacuje się, że tej nocy zginęło około 300 Polaków.

Rano 17 lipca okazało się, że 20 ludzi z oddziału Sobiesiaka opuściło wieś zabierając ze sobą 17 uzbrojonych obrońców Huty. Było to wielkie osłabienie linii obronnej.

Do dramatycznych scen doszło w Wyrce, gdzie grupa osób udała się, by ocalić choć część dobytku. Zanim wycofano się do Huty, ujrzano makabryczne widoki – okrutnie storturowanych ludzi, często jeszcze żywych, którzy błagali, by skrócić ich męki. Ich życzenie spełnił jeden z żołnierzy samoobrony.

Tego dnia nastąpiło zasadnicze oblężenie Huty Stepańskiej. Co pewien czas kilkusetosobowe grupy upowców ruszały do szturmu. Ukraińcy trzykrotnie wdzierali się do samego środka wsi i byli stamtąd wypierani. Wielokrotnie dochodziło do walk wręcz. U obrońców coraz bardziej odczuwalny stawał się brak amunicji.

Przykład waleczności i odwagi dawał kpt. „Bomba”. Ranny w rękę, był wszędzie – na pierwszej linii wśród żołnierzy, zagrzewając ich do walki oraz pośród ludności cywilnej, dodając otuchy. Wielokrotnie przegrupowywał swoje oddziały wzmacniając atakowane odcinki.

Wieczorem ataki UPA zelżały. Wśród ludności zapanowała radość z – wydawało się – cudownego ocalenia. Podczas dziękczynnego nabożeństwa kościół pękał w szwach.

Mniej optymistycznie oceniało sytuację dowództwo samoobrony. Kończyła się amunicja. Z przebiegu walk i zeznań schwytanych upowców wynikało, że trzeciego dnia nastąpi decydujący szturm na Hutę. Po rozważeniu wielu desperackich pomysłów podjęto decyzję o przebijaniu się przez pierścień oblężenia i ewakuację w stronę Sarn. W ciągu nocy uformowano kolumnę wozów, na które załadowano część dobytku, żywność, dzieci, starców i rannych, wydano resztki amunicji i wyznaczono zadania.

O świcie z niewiadomych powodów wśród części ludzi wybuchła panika. Około 100 osób ruszyło taborem w kierunku Wyrki, gdzie zostało wymordowanych przez upowców. Tylko nielicznym udało się powrócić do Huty.

Nie zmieniło to planów obrońców. Na umówiony sygnał wszystkie siły samoobrony przypuściły gwałtowny atak na siły UPA na odcinku sarneńskim. Zaskoczeni upowcy ustąpili i w powstały korytarz wdarła się fala uchodźców o długości 3 kilometrów. Ewakuacja była doskonale zorganizowana. Gońcy na koniach utrzymywali łączność a specjalne grupy porządkowe pilnowały spójności kolumny. Główne siły obrońców obsadziły koniec kolumny odpierając spodziewany pościg.

Konwój przesuwał się pod osłoną porannej mgły w kierunku oddalonych o 20 km stacji kolejowych w powiecie sarneńskim. Po drodze mijano mnóstwo trupów. Sporadyczny ostrzał nie wyrządził kolumnie większych szkód. Na stacjach kolejowych Niemcy załadowali ludność do wagonów towarowych i wywieźli na roboty do Niemiec. Część uciekinierów przedarła się do ośrodków samoobrony w Rafałówce i Przebrażu, część ulokowała się w miastach. Uzbrojeni żołnierze samoobrony pod dowództwem kpt. „Bomby” utworzyli oddział partyzancki, który pod koniec sierpnia przedostał się do ośrodka samoobrony w Hucie Starej.

Szacuje się, że w dniach 16-18. lipca w Hucie Stepańskiej i okolicznych miejscowościach zginęło w sumie ok. 600 Polaków.

W sprawozdaniu z akcji upowski komandyr napisał: straty polskie ponad 500 zabitych i nieokreślona liczba rannych (...). Straty własne 18 zabitych i 17 rannych. Zadanie wykonano całkowicie. Rozbijając uzbrojone polskie bandy, usunięto zagrożenie, które ciążyło nad miejscową ludnością. Jednocześnie uwolniono teren od okupacyjnej władzy.

 

Prawem kaduka wstawiam zdjęcie, które mnie poruszyło – ukraińskie dzieci na tle krzyża postawionego Polakom w Hucie Stepańskiej.

Pozostałe zdjęcia z współczesnej Huty Stepańskiej tutaj.
______________________

Źródła:

Władysław Siemaszko, Ewa Siemaszko, „Ludobójstwo dokonane przez nacjonalistów ukraińskich na ludnośc polskiej Wołynia 1939-1945”, Warszawa 2000

Józef Turowski, „POŻOGA Walki 27 Wołyńskiej Dywizji AK”, Warszawa 1990.

Zdjęcie ze strony http://wolynskie.prv.pl/fotopo45/huta_stepanska/huta_stepanska.html

Mohort
O mnie Mohort

Mohort Wypromuj również swoją stronę Ten blog powstał w 2008 roku z myślą o tych Polakach, którzy nic nie wiedzą o ludobójstwie OUN-UPA. Postawiłem sobie za cel opisanie tych tragicznych wydarzeń w porządku chronologicznym, w ich 65-tą rocznicę. Liczby: Wołyń: 60 tys. zabitych Tarnopolskie: 28 tys. zabitych Lwowskie: 25 tys. zabitych Stanisławowskie: 18 tys. zabitych Lubelskie: 3 tys. zabitych Polesie: ? tys. zabitych (są to szacunki polskich ofiar OUN i UPA wg Ewy Siemaszko) Kilkadziesiąt tysięcy Ukraińców zabitych przez OUN i UPA. 10-15 tys. Ukraińców zabitych w polskich akcjach odwetowych i walkach (wg dr. G. Motyki). Wg prof. W. Filara było to 5,7 tys.) ___________ Powstanie tego blogu sprowokowała inicjatywa prezydenta Ukrainy Wiktora Juszczenki. Komentujących uprasza się o zachowanie szacunku dla narodu ukraińskiego. Autor bloga uważa, że UPA była wrzodem na ciele tego narodu i nie można jej winami obciążać ogółu Ukraińców. Z tego powodu nie domagam się żadnych przeprosin od przedstawicieli państwa ukraińskiego. Nie jestem historykiem, raczej miłośnikiem historii. Nowym czytelnikom zalecam czytanie notek po kolei zaczynając od najstarszej. Tekst bloga (do maja 2009) jest dostępny w 4 plikach PDF: część I, część II, część III, część IV Potrzebującym informacji "w pigułce" proponuję kliknięcie tagu podsumowania. Moje notki: LUTY 2008: 1. 9.02.1943. Parośla - krwawe preludium. 2. II RP - surowa macocha 3. Śmierć, śmierć, Lachom śmierć! 4. Dlaczego Wołyń? 5. Karty MARZEC 2008: 6. Ni Lacha, ni Żyda 7. Patrioci, kolaboranci czy zdrajcy? 8. Powstanie, ale jakie? 9. Krzyż 10. 26.03.1943. Masakra w Lipnikach 11. Kto tu był bohaterem, Wiktorze Juszczenko? KWIECIEŃ 2008: 12. Wołyń na początku 1943r. Spóźniony wstęp. 13. Polnische Schutzmannschaften - w służbie III Rzeszy i Polaków 14. Zagłada. Trzy historie. 15. Polska samoobrona na Wołyniu 16. Świece ofiarne w Janowej Dolinie 17. Wielki tekst Rafała Ziemkiewicza 18. Dwie prawdy 19. Wołyń - kwiecień 1943 MAJ 2008 20. Trzeciomajowe zwycięstwo 21. Co widać przez pomarańczowe okulary 22. Boh żywe 23. Pszenica i kąkol 24. "Jutro" Kłyma Sawura 25. O złych i dobrych esesmanach 26. Chłopi vs. burżuje czyli walka klas? 27. Prawdziwi bohaterowie 28. Wołyń - maj 1943 CZERWIEC 2008 29. 2. czerwca - zemsta za... 30. Moja Rywingate 31. Czerwone Zielone Święta 32. "Ukraińcy mają potężną pracę do wykonania" - frapujący wywiad z Krzesimirem Dębskim 33. Skandal z prezydentem Kaczyńskim w tle 34. Rozkaz numer 1 35. Sprawa Martynowśkiego 36. O najpiękniejszej dziewczynie w Koszowie 37. Wołyń - czerwiec 1943 LIPIEC 2008: 38. 4-5 lipca 1943 - pierwsza bitwa o Przebraże 39. Nie zapomnij Ty o nas, o, święta! 40. Konferencja o ludobójstwie OUN-UPA: zaproszenie ŚZŻAK i IPN 41. Wołyń i Galicja Katyniem współczesnej Polski 42. „Wspomnij na mnie, gdy przyjdziesz do swego...” 43. 14.07.1943 - słońce zachodzi nad Kołodnem 44. O tym, jak Ukrainiec Szopiak robił użytek ze swojej kosy 45. Upadek Huty Stepańskiej 46. Politycy ręce precz od historii! 47. Mysterium iniquitatis - czy w człowieku drzemie Demon? 48. Bitwa o chleb 49. Wołyń - lipiec 1943 SIERPIEŃ 2008 50. Pułkownik Niewiński wciąż walczy 51. Przystanek Bandera 52. Bulba-Boroweć pisze list 53. Remanenty - przegląd prasy ukraińskiej 54. Sprawiedliwość "Muchy" 55. O buncie /grzesiowi dedykuję/ 56. Wniebowzięcie 57. 30.08.1943 - Wola Ostrowiecka i Ostrówki 58. Trzecia bitwa o Przebraże czyli wojna, której nie było 59. Wołyń/Galicja Wsch. - sierpień 1943 WRZESIEŃ 2008 60. Dekonstrukcja mitu 61. Konstrukcja mitu, czyli bezpieka i IPN prawdę ci powiedzą 62. Nigdy nikogo życia nie pozbawi... 63. Wołyń/Galicja Wsch. - wrzesień 1943 PAŹDZIERNIK 2008: 64. Święte słowa Johna-Paula Himki 65. Retrospekcje: wojna polsko-ukraińska 1918-1919 66. Zastraszyć księdza 67. Wołyń/Galicja Wsch. - październik 1943 LISTOPAD 2008: 68. W telewizji pokazali 69. Ocalić od zapomnienia 70. 16.11.1943 - zwycięstwo "Bomby" 71. Wiktor Poliszczuk (1925-2008) 72. Wojciechowski, podejdź no do płota! 73. Wołyń/Galicja Wsch. - listopad 1943 GRUDZIEŃ 2008: 74. "Brutalny, bezrefleksyjny, fanatyczny" - ks. Isakowicz-Zaleski 75. Angela Merkel: Niemcy wybaczają Polakom Auschwitz 76. Męczennik o. Ludwik Wrodarczyk 77. Prawdziwi bohaterowie (2) 78. Wigilia A.D. 1943 79. Wołyń/Galicja Wsch. - grudzień 1943 STYCZEŃ 2009: 80. Stepan Bandera - ukraiński bin Laden 81. Czarna sukienka czyli o leśnikach 82. Odsiecz Ołyki 83. 27 Wołyńska Dywizja Piechoty AK 84. Gdzie są mężczyźni? 85. Wołyń/Galicja/Lubelszczyzna - styczeń 1944 LUTY 2009: 86. Hanaczów stawia opór 87. Czy na Ukrainie będą burzyć polskie pomniki? 88. Retrospekcje: Galicja 89. Szlachta 90. Inaczej 91. Ratunku, Polacy mnie biją! 92. Czerwone noce w powiecie rohatyńskim 93. Po Wołyniu była Galicja  94. Przypadek 95. Huta Pieniacka - największa zbrodnia na wsi polskiej 96. Wołyń/Galicja/Lubelszczyzna - luty 1944 MARZEC 2009: 97. Retrospekcje: Zamojszczyzna 98. Obraz zbliżony do prawdy i prawda 99. Odwet 100. Legenda – nie legenda 101. Prawdziwi bohaterowie (3) 102. Jaja po wołyńsku – z książki kucharskiej redaktora W. 103. Historia z perspektywy żaby 104. Wierszem 105. Szok 106. Wołyń/Galicja/Lubelszczyzna - marzec 1944 KWIECIEŃ 2009: 107. Drugie życie... morderców 108. Ostatnia niedziela 109. Prawdziwi bohaterowie (4) 110. Pomóżmy Wiktorowi Juszczence! 111. Kto dziś pamięta o Ormianach? 112. Bitwa pod Hurbami 113. Wołyń/Galicja/Lubelszczyzna – kwiecień 1944 MAJ 2009: 114. Rektorowi KUL pro memoria 115. Zapomniane wypędzenia 116. O pomnikach, profanacjach, polityce i piłce (nożnej) 117. ”Gonił nas człowiek z siekierą”, ale to nie było tak, jak myślicie 118. Wielka Polska o nich zapomniała! 119. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - maj 1944 CZERWIEC 2009: 120. Bratni naród na Kresach 121. Jeszcze o Ziemkiewiczu 122. Nie-Cała prawda 123. Negacjonista 124. Bajka 125. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - czerwiec 1944 LIPIEC 2009: 126. Dishonoris causa 127. Jak to było z piłami na Wołyniu 128. Chcemy innej historii! 129. Polska samoobrona we Wschodniej Galicji 130. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - lipiec 1944 SIERPIEŃ 2009: 131. Alternatywna trasa rajdu Bandery 132. Krakowskimi śladami Stepana Bandery 133. Kolejny ważny tekst Wołodymyra Pawliwa 134. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - sierpień 1944 WRZESIEŃ 2009: 135. Istriebitielnyje Bataliony - w służbie NKWD i Polaków 136. Galicja/Wołyń - wrzesień 1944 (+ Legnica!) PAŹDZIERNIK 2009: 137. SB – fałszywi bohaterowie 138. Galicja/Wołyń - październik 1944 (+ Legnica bis) LISTOPAD 2009: 139. Karta się odwraca 140. Galicja/Wołyń – listopad 1944 GRUDZIEŃ 2009: 141. Tylko we Lwowie 142. Ihrowicka kolęda 143. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - grudzień 1944 STYCZEŃ 2010: 144. Niezwykła historia jakich było wiele 145. Wikipedia pod specjalnym nadzorem 146. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - styczeń 1945 LUTY 2010: 147. Juszczenko przegiął 148. Ludobójcy i ludzie 149. Śmierć kata 150. Мила моя, што-то буде з нами? (kresowe mity, nie-mity) 151. Galicja/Wołyń - luty 1945 MARZEC 2010: 152. Spirala odwetu 153. Warto rozmawiać? 154. Koniec 155. Galicja/Lubelszczyzna - marzec 1945 + bojkot zbiórki na KUL KWIECIEŃ 2010: 156. Wyprawa kijowska AD 2010 157. Galicja/Lubelszczyzna - kwiecień 1945 MAJ 2010: 158. Galicja/Lubelszczyzna - maj 1945 CZERWIEC 2010: 159. Galicja/Lubelszczyzna - czerwiec 1945 LIPIEC-SIERPIEŃ 2010: 160. 67. rocznica Krwawej Niedzieli na Wołyniu 161. Galicja/Lubelszczyzna - lipiec-sierpień 1945 WRZESIEŃ 2010: 162. Komu Andrzej Kunert zamierza stawiać pomniki? 163. Galicja/Wołyń/Lubelszczyzna - wrzesień 1945 PAŹDZIERNIK 2010: 164. Nienawiść w polityce 165. Galicja/Lubelszczyzna/Wołyń - październik 1945 LISTOPAD 2010: 166. Ze szczerej piersi się wyrwało... 167. Galicja/Lubelszczyzna - listopad 1945 GRUDZIEŃ 2010-STYCZEŃ 2011: 168. Krwawe świętowanie 169. Skandal w Przemyślu + podsumowanie 12.1945-01.1946 LUTY 2011: 170. Dlaczego dr Motyka nie powinien zasiadać w Radzie IPN 171. Luty 1946 - podsumowanie MARZEC-KWIECIEŃ 2011: 172. Łuny w Bieszczadach 173. Światowe autorytety przypominają o polskich ofiarach Wołynia 174. Marzec-kwiecień 1946 – podsumowanie MAJ-CZERWIEC 2011: 175. Czy Bronisław Komorowski potępi Armię Krajową? 176. Maj-czerwiec 1946 - podsumowanie LIPIEC-SIERPIEŃ 2011: 177. "To my znamy prawdę..." - 68 rocznica rzezi wołyńskich 178. Lipiec-sierpień 1946 - podsumowanie WRZESIEŃ-GRUDZIEŃ 2011: 179. Za co bierze pieniądze radca ambasady RP w Kijowie, p. Hnatiuk? 180. Jak to się robi w Warszawie 181. Ale palma czyli GW vs. Ziemkiewicz, odcinek 1943 182. 5 Professoren und Wahrheit, du bist verloren (+ IX-XII.1946) STYCZEŃ-LUTY 2012: 183. Skandal na Ukrainie + podsumowanie 01-02.1947 MARZEC 2012: 184. Podsumowanie marca 1947 (śmierć gen. Świerczewskiego) KWIECIEŃ-GRUDZIEŃ 2012: 185. Genocidum atrox 186. Awantura o akcję "Wisła" (+podsumowanie) ROK 2013: 187. Walczymy o Dzień Pamięci Męczeństwa Kresowian 188. Elity III RP: nacjonalizm jest OK, byle ukraiński 189. Eksperci – po owocach ich poznacie 190. A ile ofiar zadowoliłoby p. Szeptyckiego? 191. Michnik stoi tam, gdzie OUN ______________________________ "Wychowanie w niepamięci, świadome ukrywanie, czy fałszowanie faktów, stawianie zbrodniarzom pomników to najbardziej podła rzecz, jaka może się wydarzyć cywilizowanym narodom..." Stanisław Srokowski,"Nienawiść" "W interesie naszych narodów leży znormalizowanie naszych stosunków, co wymaga powiedzenia sobie w oczy całej prawdy - ale tylko prawdy." - Jerzy Giedroyć Kontakt: dymitr.mohort[małpa]interia.pl

Nowości od blogera

Komentarze

Inne tematy w dziale Kultura